LASOWICE WIELKIE (GROSS LASEWITZ)

Miejscowość położona na obszarze Wielkich Żuław Malborskich, w północnej części gminy, oddalona o ok. 6 km od miasta Malbork. Wzmiankuje się o istnieniu wsi w roku 1321. Akt lokacyjny nadał wielki mistrz Henryk Dusemer w 1350 roku. Za panowania zakonu krzyżackiego istniało tu bardzo duże gospodarstwo rolne.

Budowle sakralne i nekropolie

Pierwszy kościół katolicki w Lasowicach Wielkich został wzniesiony w XIV wieku. Na początku XVII wieku była to budowla murowana, którą spalono podczas jednej z wojen polsko-szwedzkich (1626-1629). W latach 1647-1654 kościół został odbudowany, a następnie w roku 1680 przebudowany. Drugi pożar kościoła miał miejsce w roku 1811. Odbudowano go 13 lat później i była to konstrukcja ryglowa. W roku 1896 doszło do kolejnej, gruntownej przebudowy świątyni, która otrzymały masywne, ceglane mury. Wieża natomiast pozostała w niezmienionym kształcie.

Kościół pw. św. Andrzeja Apostoła w Lasowicach Wielkich jest konstrukcją zbudowaną na planie prostokąta, orientowaną, jednonawową, z wydzielonym prezbiterium i drewnianą, czworoboczną wieżą. Wtopiona ona jest w zachodni szczyt i przykryta czworobocznym hełmem zwieńczonym chorągiewką i krzyżem (krzyżami). Do ściany południowej przylega kruchta. Przed wejściem, od strony zachodniej leży płyta nagrobna George'a Schretera z XVII wieku. W wolnostojącej, zamkniętej dzwonnicy wiszą 3 dzwony, przypuszczalnie z okresu XIX wieku. Przed kościołem znajduje się brama, a obok niej, po jednej i drugiej stronie ozdobne słupki.

W centrum wsi znajduje się park otoczony żeliwnym ogrodzeniem. W tym miejscu, w latach 1652-1710, stał kościół ewangelicki. W roku 1711 wybudowano nową świątynię, którą później rozebrano. Obok kościoła zlokalizowany był cmentarz. Obecnie, w parku znajdują się: pamiątkowy pomnik poświęcony ludziom, którzy zostali tutaj zamordowani, znalezione z okolic nagrobki oraz fragment torów kolejki wąskotorowej.

Domy podcieniowe

Dom podcieniowy nr 12 w Lasowicach Wielkich zlokalizowany jest w zachodniej części wsi i został zbudowany w 1837 roku, a następnie przebudowany w roku 1881. Jest to konstrukcja drewniana, stojąca na kamiennej podmurówce, z ryglową- wypełnioną czerwoną cegłą wystawką. Szczyty budynku są oszalowane pionowo. Wystawkę umieszczoną od frontu wspiera 6 drewnianych kolumn stojących na kamiennych podstawach i zwieńczonych głowicami toskańskimi. Dom dodatkowo wyróżnia się stolarką drzwiową i okienną.

Pozostała zabudowa

Naprzeciwko kościoła katolickiego stoi drewniany dom nr 76 z oszalowanymi pionowo szczytami i zdobionym gankiem. Obok domu podcieniowego usytuowany jest murowany dom nr 15, o bogatej dekoracji.

W południowej części wsi zlokalizowane są przedwojenne, murowane budynki gospodarcze, w tym jeden z mansardowym dachem.

DALEKO OD ŻUŁAW