NOWA CERKIEW (NEUKIRCH)

Miejscowość położona na obszarze Wielkich Żuław Malborskich, w południowej części gminy, oddalona o ok. 5 km od wsi Ostaszewo i 14 km od miasta Nowy Dwór Gdański. Akt lokacyjny w I poł. XIV wieku nadał wielki mistrz Ludolf König.

Budowle sakralne i nekropolie

Kościół katolicki w Nowej Cerkwi został zbudowany w latach 1878-1879. Wzmianki o poprzednim kościele wskazują na rok 1637. Była to masywna budowla z wieżą o murowanej podstawie i drewnianej górze. Rozebrany został w roku 1876.

Kościół pw. św. Marcina w Nowej Cerkwi jest konstrukcją zbudowaną na planie prostokąta, orientowaną, jednonawową, z wydzielonym, wielobocznym prezbiterium i wieżą od zachodu. Do ściany południowej przylega zakrystia i kruchta. Wszystkie elewacje wzmocnione są przyporami. Czworoboczna wieża nakryta jest wysokim hełmem i zwieńczona krzyżem. Budowlę zdobią liczne gzymsy i fryzy. Nawę przykrywa dwuspadowy dach.

Ze starego wyposażenia kościoła pozostało zaledwie kilka rzeźbionych figurek. Cała reszta zdominowana jest przez elementy neogotyckie (ołtarze, ambona, prospekt organowy, konfesjonały...).

Pierwszy kościół ewangelicki został zbudowany w I połowie XVII wieku, wkrótce zniszczony przez powódź, a następnie odbudowany i w roku 1837 rozebrany. Nowy kościół zbudowano w 1838 roku, jako konstrukcję ryglową, wypełnioną cegłą, z niską drewnianą wieżą wtopioną w dach. Po II wojnie światowej świątynia pełniła funkcję magazynów: zbożowego, a następnie nawozów sztucznych. Zdewastowana budowla została rozebrana w 1990 roku i przetransportowana do Elbląga do dzielnicy Zatorze. Około 90% elementów drewnianych zastąpiono nowym drewnem, jednak cieszy fakt, że kościół został uratowany przed całkowitym zniszczeniem.

Z kościołem ewangelickim związany był nieistniejący dziś cmentarz.

Domy podcieniowe

Dom podcieniowy w Nowej Cerkwi zlokalizowany jest w południowej części wsi i został zbudowany w 1820 roku przez Petera Langa dla Petera Conrada. Jest to konstrukcja drewniana, stojąca na ceglanej podmurówce, ze szczytami oszalowanymi pionowo. Ryglową i oszalowaną pionowo wystawkę umieszczoną od frontu, wspiera 6 drewnianych kolumn. Nad nimi oraz wokół budynku biegnie pas profilowanego gzymsu. Dom dodatkowo wyróżnia się bogatą stolarką drzwiową, licznymi detalami i nadprożem z podpisem budowniczego. Podcień podstemplowany jest dodatkowymi słupami, co wskazuje na konieczność jego remontu.

Dom podcieniowy w Nowej Cerkwi zlokalizowany jest w środkowej części wsi i został zbudowany w 1771 roku, a następnie przebudowany w roku 1842. Jest to konstrukcja drewniana, stojąca na ceglanej podmurówce, z ryglową- wypełnioną czerwoną cegłą wystawką i oszalowanym pionowo jej szczytem. Wystawkę umieszczoną od frontu wspiera 6 drewnianych słupów toskańskich. Posesja jest ogrodzona i strzeżona przez psy.

DALEKO OD ŻUŁAW