PALCZEWO (PALSCHAU)

Miejscowość położona na obszarze Wielkich Żuław Malborskich, w południowej części gminy, nad rzeką Wisłą, oddalona o ok. 7,5 km od wsi Ostaszewo i 17 km od miasta Nowy Dwór Gdański. Wzmianki wskazują na istnienie wsi w 1321 roku. Akt lokacyjny w roku 1344 nadał wielki mistrz Ludolf König. W XIV wieku przez Palczewo przebiegał trakt handlowy Gdańsk-Elbląg. Istniała również przeprawa promowa do Steblewa, zlikwidowana po II wojnie światowej.

Budowle sakralne i nekropolie

Kościół ewangelicki (obecnie katolicki) w Palczewie został zbudowany w 1712 roku. Wzmianki o pierwszym kościele wskazują na jego istnienie w 1637 roku, a stał on na średniowiecznych fundamentach. Była to konstrukcja ryglowa, bez wieży i okien, kryta strzechą. Kilka lat później świątyni już nie było.

Kościół katolicki (pierwotnie ewangelicki) pw. M.B. Częstochowskiej w Palczewie jest konstrukcją drewnianą, zbudowaną na planie prostokąta, orientowaną, oszalowaną poziomo, ze szczytami oszalowanymi pionowo i wieżą- sygnaturką wtopioną od wschodu w dach. Wieżę kryje hełm zwieńczony kulą i krzyżem. Dwuspadowy dach pokryty jest gontem. Drewniany kościół jest jedynym tego typu obiektem sakralnym na Żuławach.

Wnętrze kościoła ma swój specyficzny urok. Jest bogato zdobione licznymi inskrypcjami i polichromiami: na ścianach, emporze i ławkach. Barokowe wyposażenie pochodzi głównie z XVII i XVIII wieku. Zdobiony ołtarz główny złożony jest z obrazu przedstawiającego scenę zdjęcia z krzyża oraz nastawy z figurkami aniołów i Chrystusa. Po bokach podstawy ołtarza umieszczone są dwie ozdobne kolumny. W prezbiterium, na stropie wisi postać anioła chrzcielnego. Naprzeciwko ołtarza, nad emporą znajduje się bogato zdobiony prospekt organowy. Na poziomej belce tęczowej, oddzielającej nawę od prezbiterium, widnieje Grupa Ukrzyżowania.

Wiatraki

Unikalny na Żuławach wiatrak przemiałowy typu "holender" w Palczewie został zbudowany w XIX wieku i prawdopodobnie użytkowany był również po II wojnie światowej. Jest to konstrukcja murowano-drewniana z ośmioboczną, wysoką, ceglaną podstawą i ośmioboczną, drewnianą wieżą. W podstawie wiatraka, w dolnej kondygnacji, z obu stron znajdują się otwierane wrota. Wieża jak i umieszczona na niej obracana czapa kryte są gontem. W 2009 roku stan techniczny zabytku był bardzo zły, ale dzięki nowemu właścicielowi obiekt został ocalony.

Pozostała zabudowa

Naprzeciwko wiatraka stoi dom z 1859 roku (data na nadprożu). Jest to konstrukcja drewniana, stojąca na ceglanej podmurówce, z bogato zdobionym gankiem i facjatą, dekorowany laubzekinem.

W pobliżu kościoła, po przeciwnej stronie drogi, znajduje się dom o drewnianej konstrukcji, stojący na ceglanej podmurówce, ze szczytami oszalowanymi pionowo.

DALEKO OD ŻUŁAW