JEZIORO (THIENSDORF)

Miejscowość położona na obszarze Żuław Elbląskich, w północno-zachodniej części gminy, oddalona o ok. 3,5 km od wsi Markusy i 9 km od miasta Elbląg. Wzmiankuje się o istnieniu wsi w końcu XVI wieku, kiedy to rozbudowana została ona na terpach przez osadników olęderskich. Początkowo zgromadzenie mennonickie na tym terenie było nazywane kongregacją "Kleinwerder", ponieważ menonitom nie wolno było nazywać wsi. Do odłamu fryzyjskiego w Jeziorze należeli mennonici z Markus. W późniejszym czasie doszło do podziału wspólnoty wyznaniowej i w Markusach powstała odrębna gmina.

Budowle sakralne i nekropolie

Kościół ewangelicki został zbudowany w latach 1898-1899 i poprzedzała go budowla z 1631 roku, która wkrótce uległa zniszczeniu na skutek pożaru. Po odbudowie, kolejne zniszczenia miały miejsce w XVIII wieku oraz podczas wielkiej powodzi na Żuławach, w roku 1888. Nową i większą świątynię wzniesiono 11 lat później w stylu neogotyckim. Po II wojnie światowej kościół został przejęty przez katolików.

Kościół pw. Wniebowzięcia NMP w Jeziorze, usytuowany w centrum wsi jest konstrukcją zbudowaną na planie prostokąta, orientowaną, z wydzielonym prezbiterium i wieżą od zachodu. Do północnej ściany prezbiterium przylega zakrystia, a funkcję kruchty pełni dolna część wieży. Wysoką, czworoboczną wieżę przykrywa smukły hełm zwieńczony kulą i krzyżem. Budowla dookoła wzmocniona jest przyporami.

Przed kościołem stoi pomnik z ok. 1920 roku, z granitowymi tablicami, zwieńczony krzyżem, upamiętniający poległych mieszkańców podczas I wojny światowej.

Kościół mennonicki w Jeziorze został zbudowany w 1865 roku i poprzedzał go drewniany budynek, który był ściśle związany z dwoma okolicznymi miejscowościami: Markusy i Rozgart. Mała grupa menonitów z Jeziora oraz flamandzka wspólnota z Orłowskiego Pola i Gdańska chciała dopuścić możliwość zawierania małżeństw mieszanych z grup flamandzkich i fryzyjskich oraz innych wyznań religijnych, chcących przyłączyć się do wspólnoty poprzez chrzest. Ze względu na brak akceptacji propozycji przez większą część zgromadzenia w Jeziorze oraz innych zgromadzeń fryzyjskich, nastąpił rozłam wśród menonitów. Mniejsza grupa, w 1791 roku wybudowała w Markusach nowy dom modlitwy. Z czasem jednak różnice wyznaniowe zaczęły zanikać i w Jeziorze zbudowano nową, murowaną świątynię istniejącą do dziś, która stała się wspólnym miejscem spotkań dla obu grup. Dom modlitwy w Markusach, na skutek wielkiej powodzi, jaka miała miejsce na Żuławach w 1888 roku, został zniszczony. Postanowiono wybudować nową świątynię w Preußisch Rosengart (obecnie Rozgart) pod warunkiem, że gminy Thiensdorf i Markushof zostaną scalone. Tak też się stało i w 1890 roku grupa przyjęła nazwę Thiensdorf-Markushof. W tym samym czasie wybudowano nową świątynię w Preußisch Rosengart. Kościół w Jeziorze, po II wojnie światowej pełnił funkcję magazynów zbożowych, a obecnie jest obiektem nieużywanym.

Dawny kościół mennonicki w Jeziorze jest konstrukcją murowaną, zbudowaną na planie prostokąta, z dwoma wejściami wschód-zachód. Zdobią go: ostrołukowe okna z maswerkami, dekorowane gzymsy i sterczyny na narożach.

Z kościołem mennonickim związany był XVIII-wieczny cmentarz mennonicki, obecnie zniszczony, z zachowaną aleją główną, drzewostanem i kilkoma nagrobkami.

Mosty

Most zwodzony w Jeziorze znajduje się w północnej części wsi, nad rzeką Tiną i należy do jednych z najstarszych mostów zwodzonych w Polsce, zbudowany w 1895 roku. Całkowita jego długość wynosi 39,2 m. Jest to konstrukcja o trzech przęsłach, z których środkowe jest dwuskrzydłowym przęsłem podnoszonym. Przęsła oparte są na filarach i przyczółkach murowanych z kamienia. Przęsło zwodzone skonstruowane jest z dwóch symetrycznych klap o wymiarach 6 x 4 m. Klapy wykonane są z dźwigarów połączonych poprzecznicami i zamocowane na filarach za pomocą łożysk z czopami umożliwiającymi obrót. Obecnie most jest zamknięty dla żeglugi.

DALEKO OD ŻUŁAW