KRZYWE KOŁO (KRIEFKOHL)

Miejscowość położona na Żuławach Gdańskich, w południowej części gminy, przy drodze prowadzącej z Pszczółek do Steblewa, oddalona o ok. 3 km od wsi Suchy Dąb i 12 km od miasta Pruszcz Gdański. Początkowo były wymieniane dwie osady: Schönewese z dokumentem lokacyjnym z roku 1345 oraz Friewalde. Akt lokacyjny dla Krzywego Koła w 1363 roku nadał wielki mistrz Winrich von Kniprode. W XVII wieku Krzywe Koło stanowiło już jedną całość, wchłaniając pozostałe dwie osady. W 1829 roku na skutek przerwania wałów wiślanych, między innymi w Steblewie, Żuławy Gdańskie wraz z Krzywym Kołem zostały zalane. Pod koniec XIX wieku we wsi zamieszkiwali głównie katolicy i ewangelicy, kilku mennonitów oraz żydów.

Budowle sakralne i nekropolie

Kościół katolicki w Krzywym Kole został zbudowany w XIV wieku i przebudowany w latach 1685-1686. Hełm wieży pochodzi z roku 1747. W II poł. XIX wieku dobudowano zakrystię i kruchtę. W 1972 roku odnowione zostało wnętrze kościoła oraz wyremontowano dach. W okresie reformacji kościół należał do ewangelików, a katolicy należeli do parafii w Giemlicach.

Kościół pw. Znalezienia Krzyża św. w Krzywym Kole zlokalizowany jest w centrum wsi, w otoczeniu starych drzew, przy drodze prowadzącej do wsi Suchy Dąb. Jest to konstrukcja zbudowana na planie prostokąta, orientowana, jednonawowa, z płaskim stropem oraz wieżą od strony zachodniej, do której przylega kruchta. Zakrystia dobudowana jest od południa, a w jej szczycie osadzony jest kamienny herb Gdańska z prawie niewidoczną datą 1686. Wschodnią ścianę oraz kruchtę zdobią schodkowo-blendowe szczyty. W ścianach od północy i południa wmurowane są kule armatnie. Szkieletowa, obłożona łupkiem wieża, wtopiona jest w dach i przykryta smukłym, ośmiobocznym hełmem zwieńczonym kulą i chorągiewką.

Wyposażenie kościoła pochodzi głównie z XVII i XVIII wieku. Barokowy ołtarz główny zawiera obrazy z 1687 roku: w głównym polu przedstawia ukrzyżowanie oraz w podstawie- złożenie do grobu. Nastawę ołtarza wieńczy szczyt z rzeźbą Chrystusa. Ołtarz zdobią dwie kolumny. Z tego samego okresu pochodzi również ambona, konfesjonał oraz stalle z postaciami biblijnymi i nazwiskami ich fundatorów wraz z gmerkami na obrazach. Z XVIII stulecia pochodzi drewniana chrzcielnica, a prospekt organowy z XIX wieku. Zamalowana farbą olejną polichromowana empora biegnie wzdłuż ściany bocznej i łączy się z chórem na ścianie zachodniej. W wieży kościoła umieszczony jest dzwon z 1839 roku oraz zabytkowy, nakręcany i działający mechanizm zegarowy.

W odległości ok. 100 m od kościoła zlokalizowany jest cmentarz ewangelicki, na którym zachowało się kilka fantastycznie zdobionych stel oraz dwie duże, XVII-wieczne płyty nagrobne.

Domy podcieniowe

Dom podcieniowy w Krzywym Kole usytuowany jest w centrum wsi i został zbudowany na początku XIX wieku, a następnie zrekonstruowany w latach 1978-1979. Jest to konstrukcja murowano-drewniana, z ryglową- wypełnioną cegłą wystawką. Szczyty głównej części budynku są drewniane. Wystawka wspierana przez 4 kolumny i ryglowe ścianki boczne, umieszczona jest w centralnej części ściany frontowej. Zadbany, otynkowany i pomalowany na biało dom, należący do Caritas Archidiecezji Gdańskiej, 21.02.2023 r. został zajęty przez ogień. Zniszczona została więźba dachowa ze szczytem podcienia.

DALEKO OD ŻUŁAW