TUJSK (TIEGENORT, NEUENDORF), NOWOTNA (TIEGENORT)

Miejscowości położone na obszarze Wielkich Żuław Malborskich, w południowo-wschodniej części gminy, nad rzeką Tugą, na szlaku Żuławskiej Kolei Dojazdowej, oddalone o ok. 6 km od wsi Stegna i 7 km od miasta Nowy Dwór Gdański. Akt lokacyjny w 1349 roku dla Thuyenort nadał wielki mistrz Heinrich Dusemer. Wieś została zasiedlona ponownie w I poł. XVII wieku przez kolonistów olęderskich. Przed wojną stanowiła dwie odrębne miejscowości: po lewej stronie Starej Tugi- Tiegenort i po prawej- Neuendorf. W 1945 roku z koloni należącej do Tujska została wydzielona osada Nowotna, a w roku 2011 uzyskała ona status sołectwa.

Budowle sakralne i nekropolie

Kościół ewangelicki w Tujsku został zbudowany w 1686 roku i była to konstrukcja ryglowa z ryglową, czworoboczną wieżą krytą smukłym hełmem, zbudowana na planie prostokąta, z wydzielonym, trójbocznym prezbiterium, otoczona cmentarzem. W I poł. XVIII wieku oraz w II poł. wieku XIX kościół był remontowany. Podczas działań wojennych obiekt został zniszczony i na jego miejscu, w 1997 roku został wybudowany nowy, katolicki kościół.

Na cmentarzu przykościelnym, w 2012 roku, z porozrzucanych i odkopanych z prywatnej posesji nagrobków zostało utworzone małe lapidarium.

Mosty

Drogowy most zwodzony na Tudze, w ciągu drogi lokalnej Stobiec - Chełmek zlokalizowany jest na granicy wsi Tujsk - Stobiec i został zbudowany po 1936 roku wg projektu mostów zwodzonych w Rybinie i Sztutowie. Pod koniec II wojny światowej most został zniszczony. W 1955 roku, na podstawie projektu inż. J. Dyreckiego, został odbudowany. Zastosowano nowy system zwodzenia: rama nośna z przeciwwagą i liny służące do podnoszenia przęsła klapowego. Obecnie most jest zamknięty dla żeglugi.

Zabudowa

Dawny dom towarowy Wichmann zlokalizowany jest w centrum wsi. Po II wojnie światowej zaadaptowany był na kaplicę katolicką. Po wybudowaniu nowego kościoła, w budynku mieścił się warsztat samochodowy. Obecnie obiekt pełni funkcje mieszkalne, a na parterze znajduje się sklep. Jest to konstrukcja murowana, z jasnej cegły, bogato zdobiona, zwieńczona sterczynami.

DALEKO OD ŻUŁAW