DREWNICA (SCHÖNBAUM)

Miejscowość położona na obszarze Wielkich Żuław Malborskich, w zachodniej części gminy, nad rzeką Szkarpawą, która wyznacza granicę z wsią Żuławki, oddalona o ok. 11 km od wsi Stegna i 13 km od miasta Nowy Dwór Gdański. Wieś została założona w II poł. XIV wieku. Dawniej złożona była z 3 wsi: Drewnica (Schönbaum), Drewniczka (Schönbaumerweide) i Leszkówki (Letzkauerweide). W XVI wieku w Drewnicy powstała gmina protestancka, a pierwszy pastor ewangelicki- Georgius Hetter pojawił się w Drewnicy w 1562 roku.

W I poł. XVII wieku, w miejscu rozwidlenia Wisły (Leniwki) i Szkarpawy zbudowano fortyfikację "Gdańska Głowa" (Danziger Haupt), która odegrała ważną rolę podczas wojen polsko-szwedzkich. Walki w tej części Żuław doprowadziły do ogromnych zniszczeń pobliskich terenów. Pod koniec XVII wieku twierdzę rozebrano.

W okolicy Drewnicy istniały przeprawy promowe na Wiśle i Szkarpawie.

Budowle sakralne i nekropolie

Nieistniejący kościół ewangelicki usytuowany był w północno-wschodniej części wsi, w pobliżu mostu pontonowego (obecnie zwodzonego) i został zbudowany w 1644 roku, w miejscu poprzedniego kościoła, zniszczonego ok. roku 1640. Była to konstrukcja ryglowa, orientowana, z wielobocznym prezbiterium i wieżą od strony zachodniej zwieńczoną smukłym hełmem. Do ściany północnej przylegała kruchta, a przy niej stał wysoki denkmal. Kościół prawdopodobnie został zniszczony w 1941 roku i całkowicie rozebrany ok. poł. XX wieku.

Obok ewangelickiej świątyni usytuowany był cmentarz (obecnie park) oraz pastorówka- dzisiejszy dom sołtysa.

Wiatraki

Jedyny na Żuławach wiatrak przemiałowy typu "koźlak" został zbudowany w 1718 roku i znajduje się w północno-zachodniej części wsi. Jest to konstrukcja drewniana, oszalowana pionowo, w kształcie prostopadłościanu, stojąca na ceglanych podstawach. Dach wiatraka posiada kształt odwróconej łodzi, z nawisem, pod którym znajduje się mała galeria ze schodami. Obiekt jest wyremontowany i znajduje się w rękach prywatnego właściciela.

Mosty

Drogowy most zwodzony na rzece Szkarpawie, w ciągu drogi lokalnej Mikoszewo - Żuławki, został zbudowany w 2006 roku, a poprzedzał go most pontonowy. Jest to konstrukcja trójprzęsłowa, z jednym przęsłem zwodzonym, o całkowitej długości prawie 90 m i szerokości ponad 13 m. Jednoskrzydłowy, żurawiowy system zwodzenia złożony jest z dwóch dźwigarów z przeciwwagą. Ramiona oparte są na słupach stalowych za pomocą łożysk. Żelbetonowe przyczółki ulokowano na palach.

Hydrotechnika

Śluza "Gdańska Głowa" została zbudowana w 1895 roku, podczas "Przekopu Wisły", w celu odcięcia rzeki Szkarpawy od głównego nurtu Wisły, z zachowaniem możliwości transportu żeglugowego na szlaku Wisła - Zalew Wiślany. Nazwa "Gdańska Głowa" pojawiła się już w czasach krzyżackich. W XVII wieku stała tu forteca rozbudowana przez Szwedów z fortu bastionowego (fort carre), który w 1624 roku usypali Polacy. Podczas "Przekopu Wisły" usunięto resztki fortecy i zbudowano śluzę.

"Gdańska Głowa" jest śluzą jednokomorową, o wymiarach użytkowych 61 x 12,5 m i maksymalnej wysokości śluzowania 3 m. Od strony Wisły znajdują się wrota przeciwpowodziowe oraz most obrotowy.

Zabudowa

We wschodniej części wsi stoją: murowany dom sołtysa (dawna pastorówka) oraz mocno zasłonięty roślinnością, drewniany budynek z piętrową werandą zdobioną laubzekinem.

W środkowej części wsi znajduje się XIX-wieczna zagroda w typie wzdłużnym z zachowanymi wszystkimi obiektami drewnianymi. Jej budynek mieszkalny posiada laubzekinowy ganek i ceglaną ścianę ogniową oddzielającą dom od reszty zabudowy.

Po drugiej stronie zagrody stoją dwa murowane domy. Jeden z nich (dawny sklep Schneidera) jest konstrukcją zbudowaną z białej cegły, dekorowany cegłą czerwoną, z facjatą i szczytami zdobionymi laubzekinem. Drugi budynek- z czerwonej cegły, posiada wschodni szczyt zdobiony laubzekinem.

Naprzeciwko ceglanych domów usytuowany jest drewniany dom z dekorowanymi okiennicami oraz gankiem z laubzekinem.

W północno-zachodniej części Drewnicy, przy wiatraku stoją: zadbany, drewniany dom z gankiem oraz w bliskiej odległości od niego- zniekształcony dom z XVII-wieczną inskrypcją.

DALEKO OD ŻUŁAW