LESZKOWY (LETZKAU)

Miejscowość położona na Żuławach Gdańskich, w północnej części gminy, oddalona o ok. 4,5 km od wsi Cedry Wielkie i 17 km od miasta Pruszcz Gdański. Nazwa Leszkowy utożsamiana jest z Konradem Leczkowem, późniejszym burmistrzem gdańskim. Wcześniejsze nazwy wsi to: Leczkowy, Leszkowo. Wieś zasiedlona przed 1387 rokiem. W roku 1458 spalona. Odnowiony akt lokacyjny w 1552 roku nadał Zygmunt August. W 1626 roku wieś została ponownie zniszczona, a następnie zasiedlona przez kolonistów olęderskich.

Budowle sakralne i nekropolie

Kościół katolicki (od II poł. XVI wieku do 1945 roku ewangelicki) w Leszkowach został zbudowany ok. XIV wieku, w konstrukcji ryglowej. W II poł. XVII wieku ściany szkieletowe zastąpiono jednolitymi- ceglanymi. Kościół posiadał wieżę. W II poł. XIX wieku, od strony północnej został rozbudowany. Wówczas wydzielono tam nawę boczną, postawiono nową ścianę wschodnią, dobudowano zakrystię i prawdopodobnie wzniesiono nową wieżę. Podczas II Wojny Światowej obiekt został zniszczony, a od roku 1945 ulegał dewastacji. Na przełomie lat 80/90 XX wieku dokonano odbudowy kościoła.

Kościół katolicki pw. św. Brata Alberta w Leszkowach jest konstrukcją murowaną, zbudowaną na planie prostokąta, dwunawową, orientowaną, bezwieżową. Do ściany północnej przylega zakrystia, a do południowej kruchta o barokowych kształtach. Strona wschodnia zawiera 2 duże, ostrołukowe okna oraz drzwi, a w szczycie cztery blendy. Na starych cegłach widoczne są napisy pochodzące z XVII wieku. Ściana przeciwległa z drzwiami, ale bez okien. Naroża budowli wieńczą niewielkie sterczyny.

Z dawnego wyposażenia kościoła zachowały się jedynie 4 płyty nagrobne z lat: 1616, 1680, 1690 i 1701 wmurowane w posadzkę prezbiterium.

Dawniej, kościół otoczony był cmentarzem zaznaczonym na przedwojennych mapach.

Zabudowa

W zachodniej części wsi stoi murowany i otynkowany dom z mansardowym dachem. Po drugiej stronie drogi, nad stawem znajdują się dwa domy. Jeden z ryglową facjatą i drewnianym gankiem, a drugi- XIX-wieczny, murowany, z centralnie wysuniętym ryzalitem i tabliczką z imieniem, nazwiskiem i datą 1865. W środkowej części wsi, po drugiej stronie kościoła stoi jeszcze jeden charakterystyczny dla tej części Żuław Gdańskich, XIX-wieczny, murowany dom z żółtej cegły, z centralnym ryzalitem zdobionym fryzem i tabliczką z imieniem, nazwiskiem i gmerkiem nad drzwiami. Przy wale wiślanym znajduje się drewniany budynek strażnicy wałowej.

DALEKO OD ŻUŁAW