GIEMLICE (GEMLITZ)

Miejscowość położona na Żuławach Gdańskich, w południowej części gminy, oddalona o ok. 4,5 km od wsi Cedry Wielkie i 14 km od miasta Pruszcz Gdański. Osada powstała już w średniowieczu, darowana w 1292 roku wraz z nieznaną dziś wsią Schow przez księcia Mściwoja II cystersom w Pelplinie. W roku 1301 wieś została odstąpiona biskupowi kujawskiemu Gerardowi, który nadał w 1358 roku akt lokacyjny. W roku 1592, gdy otoczenie Giemlic stało się w większości ewangelickie, biskup kujawski Hieronim Rozdrażewski przekazał wieś jezuitom ze Starych Szkotów pod Gdańskiem.

Budowle sakralne i nekropolie

Kościół katolicki w Giemlicach został zbudowany w latach 1840-1841 (1842) i poprzedzała go gotycka budowla z XV wieku zburzona podczas wojen napoleońskich. W 1911 roku obiekt był remontowany. Wieża oraz część dachu zostały zniszczone w roku 1945. Kolejne remonty miały miejsce w latach 1968, 1973 i 2007, kiedy to odbudowano wieżę.

Kościół katolicki pw. św. Jana Chrzciciela w Giemlicach znajduje się w centrum wsi. Jest to konstrukcja murowana, otynkowana, zbudowana na planie prostokąta, orientowana, jednonawowa, z płaskim stropem, wydzielonym wewnątrz prezbiterium i wieżą od zachodu. Zakrystia wydzielona jest z części prezbiterium. Funkcję kruchty pełni dwukondygnacyjna podstawa wieży. Na jej podstawie dobudowana jest wieloboczna izbica nakryta hełmem zwieńczonym kulą i krzyżem.

Wyposażenie kościoła pochodzi głównie z okresu XVIII-XIX wieku. Barokowy ołtarz główny zawiera 2 obrazy: w głównym polu- Chrzest Chrystusa w Jordanie oraz w górnym- św. Michał. Dolną i górną kondygnację zdobią po dwie kolumny oraz stylizowane motywy ozdobne. Na gzymsie, między kondygnacjami stoją rzeźby śś Piotra i Pawła, a na samym szczycie ołtarza- rzeźba Chrystusa z aniołkami. Podobne do ołtarza głównego są ołtarze boczne. Późnobarokowa ambona zawiera między innymi rzeźby: Chrystusa, ewangelistów i biskupów. Z XIX wieku pochodzą: chór muzyczny (prospekt organowy z wieku XVIII), chrzcielnica, konfesjonał, feretron (obraz nowszy), krucyfiks w kruchcie. Jednymi z najstarszych elementów wyposażenia kościoła są świeczniki z 1699 roku: ośmioramienny i sześcioramienny ufundowany przez Annę i Jakuba Diesterwalter z Giemlic.

Naprzeciwko kościoła znajduje się ceglany budynek plebani, a obok niego XIX-wieczna zabudowa- również murowana.

Przy kościele istniał cmentarz, gdzie pozostały szczątki nagrobków. Obecnie użytkowany cmentarz znajduje się w odległości ok. 200 m od kościoła i jest zlokalizowany również na przedwojennych mapach.

Około 150 m od kościoła stoi kapliczka z 1904 roku, z biblijnym cytatem, zwieńczona figurą Marii z dzieciątkiem.

Z historycznej zabudowy warto wymienić: przekształcony, murowany z czerwonej cegły dom z 1910 r. (dawna siedziba urzędnika gminnego), przekształcony dom drewniany (obecnie otynkowany) z końca XIX w., przekształcony dom murowany z końca XIX w. zdobiony fryzami wraz z murowanym budynkiem gospodarczym z 1883 r. zdobionym gzymsem i ceramiczną głową konia, murowany dom nr 20/21 z początku XX w., dom mieszkalny nr 32/33 z początku XX w. i zagrodę w typie wzdłużnym z 1893 r.

DALEKO OD ŻUŁAW