ŚWIERKI (TANNSEE)

Miejscowość położona na obszarze Wielkich Żuław Malborskich, w środkowej części gminy, oddalona o ok. 5 km od miasta Nowy Staw i 10 km od miasta Malbork. Wzmiankuje się o istnieniu osady jeszcze przed powstaniem zakonu krzyżackiego. Akt lokacyjny został nadany w roku 1318, a ponowny nadał Werner von Orseln w 1321 roku.

Budowle sakralne i nekropolie

Pierwszy kościół ewangelicki w Świerkach został wzniesiony na początku XVII wieku. Spłonął w roku 1680. Po jego odbudowie i przebudowie, przetrwał do końca XVIII wieku, po czym popadł w ruinę i został rozebrany. Nowy kościół zbudowano w roku 1798, który od zakończenia II wojny światowej należy do katolików.

Kościół pw. św. Wojciecha w Świerkach jest konstrukcją zbudowaną na planie wydłużonego ośmiokąta, ryglową z wypełnieniem czerwonej cegły, nieorientowaną, jednonawową, z małą wieżą-sygnaturką na środku dachu. Kruchta oraz prezbiterium wbudowane są w ośmiokąt i wraz z murami, wieżą oraz układem okien, tworzą budowlę symetryczną. Smukła, drewniana wieża wtopiona jest w dach i nakryta hełmem. Na ścianie południowej, nad drzwiami wejściowymi wisi stara tabliczka niemieckiej firmy ubezpieczeniowej "Aachener". Obowiązkowe ubezpieczenia budynków od pożaru obowiązywały od roku 1803- dla miast oraz roku od roku 1804- dla wsi. Wówczas to na podstawie decyzji władz pruskich o przymusowym ubezpieczeniu budynków od ognia, powstały w tych latach Towarzystwa Ogniowe dla miast i wsi. Z tabliczki informacyjnej wiszącej po prawej stronie drzwi wejściowych dowiadujemy się o budowniczych kościoła: Jacob Tohmas, Johan Jacob Schroeter i George Jacúbowskÿ.

Wewnątrz kościoła ołtarz główny i ambona pochodzą z 1851 roku i posiadają klasyczne formy. Emporę zdobią drewniane, kolumny korynckie. Nad nimi, na belce widnieje napis informujący o budowniczych kościoła.

Cmentarz katolicki umieszczony jest w miejscu, gdzie dawniej stał kościół katolicki pw. św. Anny. Na cmentarzu zachowało się sporo interesujących nagrobków. Jednym z nich jest jedyny na Żuławach żeliwny cippus. Oprócz niego mamy tu między innymi: stele, obeliski, żeliwne krzyże i ogrodzone kwatery.

Związany z cmentarzem, nieistniejący kościół katolicki pw. św. Anny wzmiankowany był już na początku XIV wieku. W roku 1637 była to konstrukcja ryglowa z drewnianą wieżą. W latach 60. XX wieku budowlę ograbiono, a następnie rozebrano. Prawdopodobnie część wyposażenia kościoła (ołtarz, ambona, chrzcielnica, dzwony) odzyskano i umieszczono w kościele w Kałdowie.

Domy podcieniowe

Dom podcieniowy w Świerkach zlokalizowany jest w zachodniej części wsi i został zbudowany w 1843 roku, a następnie przebudowany w roku 1866. Jest to konstrukcja drewniana, stojąca na kamiennej podmurówce, z ryglową- wypełnioną żółtą cegłą wystawką. Górna część budynku, wraz ze szczytami jest oszalowana pionowo. Wystawkę umieszczoną od frontu wspiera 6 drewnianych kolumn toskańskich stojących na wysokich, ceglanych podstawach. Nad słupami, na belce widnieje inskrypcja z datą przebudowy domu. Powyżej biegnie pas dekorowanego gzymsu. Dom dodatkowo wyróżnia się laubzekinami.

Dom z zabudowanym podcieniem w Świerkach został zbudowany w 1819 roku przez George'a Pöcka, a następnie przebudowany. Zlikwidowany został szczytowy podcień. Jest to konstrukcja murowano-drewniana, częściowo otynkowana, z ryglowym szczytem (dawny podcień) od strony południowej i ryglową ścianką od strony zachodniej. Szczyty ścian północnej i zachodniej są oszalowane pionowo. Cały dom jest mocno zniekształcony.

Pozostała zabudowa

W pobliżu cmentarza znajduje się dom wyróżniający się gankiem zdobionym laubzekinem.

DALEKO OD ŻUŁAW