LICHNOWY (GROSS LICHTENAU)

Miejscowość położona na obszarze Wielkich Żuław Malborskich, w środkowej części gminy, oddalona o ok. 11 km od miasta Malbork. Wzmiankuje się o istnieniu wsi w roku 1254. Akt lokacyjny w 1321 roku nadał wielki mistrz Werner von Orseln. Dawniej przez Lichnowy biegła linia Żuławskiej Kolei Dojazdowej.

Budowle sakralne i nekropolie

Charakterystycznym elementem Lichnów jest wysoka i masywna wieża XIV-wiecznego kościoła, której murowana część przetrwała w niezmienionej formie do dziś. Kościół katolicki w Lichnowach został zbudowany prawdopodobnie jeszcze przed rokiem 1321, choć przyjmuje się datę późniejszą. W XVII wieku wzniesiono nową zakrystię. W latach 1875-1876 nastąpił gruntowny remont świątyni. W roku 1894, na skutek wybuchu pożaru zniszczeniu uległ dach, hełm wieży, zabytkowe oryginalne stropy, drewniane wyposażenie kościoła oraz cztery dzwony (w tym dwa z XVI wieku). Po szybkiej odbudowie w latach 1897-1898, kościół otrzymał nowe, neogotyckie wyposażenie. Zrekonstruowano obraz św. Urszuli i część środkową ołtarza bocznego z XV wieku, który pierwotnie był częścią ołtarza głównego i wraz ze skrzydłami bocznymi mierzył 3,85 m szerokości. Istniejące dzieło zostało zrekonstruowane przez pana Bornowskiego z Elbląga. W roku 2009 kościół doczekał się remontu wieży oraz dachu nad nawą główną i wejściem bocznym.

Kościół pw. św. Urszuli w Lichnowach jest konstrukcją zbudowaną na planie prostokąta, orientowaną, jednonawową, z wydzielonym, trójbocznym prezbiterium oraz murowaną wieżą od zachodu i sygnaturką wtopioną w dach. Do ściany północnej przylega zakrystia, a do południowej kruchta. Ściany dekorowane są biegnącym dookoła białym fryzem. Czworoboczną wieżę dekorują: blendy, portal wejściowy i fryzy. Górna, murowana część wieży zdobiona jest czterema szczytami o trójkątnym kształcie. Na każdym z nich umieszczono po 3 sterczyny i 2 blendy. Całość przykrywa ośmioboczny hełm zwieńczony kulą, chorągiewką i krzyżem. Cała konstrukcja wzmocniona jest wysokimi przyporami.

Cennym zabytkiem wyposażenia świątyni jest XV-wieczny ołtarz boczny. W środkowej jego części znajduje się rzeźba Marii z Dzieciątkiem, pod nią scena opłakiwania Chrystusa, natomiast po prawej i lewej stronie- płaskorzeźby obrazujące św. Urszulę i Katarzynę. W podstawie ołtarza umieszczono obraz (przypuszczalnie oryginalny) przedstawiający zwiastowanie. Podczas renowacji ołtarza w 1998 roku, górna jego część została dodatkowo ozdobiona rzeźbą, która przedstawia św. Annę trzymającą na kolanach Marię i Jezusa. Przypuszczalnie rzeźba ta pochodzi z innego gotyckiego ołtarza bocznego. Południowa ściana nawy mieści obraz olejny z 1635 roku przedstawiający Sąd Ostateczny. Oprócz tego mamy tu wyposażenie neogotyckie: pozostałe ołtarze, ambona, ławki, prospekt organowy, konfesjonały. Ołtarz główny to po części kopia spalonego poprzedniego ołtarza. Jego część środkowa przedstawia wniebowzięcie św. Urszuli, a w skrzydłach bocznych stoją figury św. apostołów Piotra i Pawła. Interesujące są również barwne witraże oraz płyty nagrobne. Najstarsza płyta (Hans Polman) z 1520 roku znajduje się w ścianie kruchty. Dawniej, w niszy znajdującej się w północnej ścianie prezbiterium stała XVII-wieczna figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem pochodząca z któregoś z ołtarzy bocznych. W roku 1894 została odnowiona i przewieziona do Seminarium Duchownego w Oliwie.

W Lichnowach istniał kościół ewangelicki z 1842 roku. Była to konstrukcja ryglowa, orientowana, z masywną, wysoką wieżą od zachodu. Niestety, po wojnie budowlę rozebrano.

W południowej części wsi znajdują się szczątki cmentarza ewangelickiego.

Zabudowa

Naprzeciwko kościoła pw. św. Urszuli stoi murowany dom z czerwonej cegły należący niegdyś do Nathanael Krögera- przełożonego strażników wałowych. Po lewej stronie dawnego gospodarstwa, w murach dawnej bramy znajduje się rzeźbiony portal z piaskowca, na którym widnieje cytat z II księgi Samuela, słowa króla Dawida:

"NATHANAEL KRÖGER
TEICH GRAEFF
DES GROSEN MARIENBURGSCHEN
WERDERS
WER BIN ICH HERR HERR
UND WAS IST MEIN HAUS
DAS DU MICH BIS HIHER GEBRACHT HAST
BUCH SAMUELIS CAPITEL 7 VERS 18
ANNO 1749"
("NATHANAEL KRÖGER
Z WIELKICH ŻUŁAW MALBORSKICH
KIMŻE JA JESTEM, PANIE MÓJ, BOŻE
I CZYM JEST MÓJ RÓD
ŻE DOPROWADZIŁEŚ MNIE AŻ DOTĄD
DRUGA KSIĘGA SAMUELA ROZDZIAŁ 7 WERSET 18
ROK 1749")

Po drugiej stronie kościoła stoją dwa murowane budynki; jeden z facjatą (obecny budynek sklepu), a drugi zdobiony białą cegłą- dawny hotel Schmidta. W pobliżu zlokalizowane są: świetlica środowiskowa i drewniany, zrębowy budynek mieszkalny ze szczytami oszalowanymi pionowo.

DALEKO OD ŻUŁAW