KRZYŻANOWO (NOTZENDORF)

Miejscowość położona na obszarze Małych Żuław Malborskich, w środkowej części gminy, sąsiadująca z wsią Stare Pole, oddalona o ok. 10 km od miasta Malbork. Akt lokacyjny dla Noczendorf został nadany w I poł. XIV wieku. Przywilej odnowił w 1476 roku król Kazimierz. Nazwa wsi Notzendorf prawdopodobnie pochodzi od nazwiska właściciela ziemskiego- Nocze.

Budowle sakralne i nekropolie

Kościół katolicki w Krzyżanowie został zbudowany w I połowie XIV wieku. Początkowo była to konstrukcja ryglowa, później obmurowano ją cegłami. Zniszczenia oraz pożar wieży kościoła wymusiły jej remont oraz odbudowę w XVII i XVIII wieku. Podczas silnego wiatru, jaki miał miejsce w styczniu 1818 roku na Żuławach, zawaliła się wieża kościelna. Podobny los spotkał wówczas inne żuławskie kościoły, między innymi w Starej Kościelnicy, Gnojewie i Miłoradzu. W połowie XIX wieku do strony południowej dobudowano kruchtę. W latach 2014-2015 r. dokonano remontu pokrycia dachowego.

Kościół pw. św. Barbary w Krzyżanowie jest ceglaną konstrukcją zbudowaną na planie dwóch prostokątów, orientowaną, jednonawową, z wydzielonym, węższym od nawy prezbiterium, bez wieży. Do ściany północnej przylega zakrystia, a do południowej- kruchta z dekorowanym gzymsem. Ściana wschodnia posiada blendowo-sterczynowy szczyt i wysokie, schodkowe przypory na narożach. Do strony zachodniej przylega druga, ryglowa kruchta.

Wnętrze kościoła w Krzyżanowie wypełnia głównie XVIII-wieczne wyposażenie. Ołtarz główny zawiera odnowiony obraz św. Barbary. Po bokach obrazu umieszczone są 4 kolumny i figurki świętych apostołów Piotra i Pawła. W górnej części ołtarza znajduje się figura Chrystusa otoczonego aniołami. Ołtarze boczne również składają się z kolumn, figurek świętych i obrazów, które przedstawiają postacie Marii oraz Józefa z Dzieciątkiem. Na południowej ścianie nawy można podziwiać cenne, średniowieczne malowidło- Grupę Ukrzyżowania. Wnętrze wypełniają również XVII i XVIII-wieczne figury świętych i aniołów oraz obrazy.

Przed kościołem znajduje się wolno stojąca, XIX-wieczna dzwonnica z trzema XVIII-wiecznymi dzwonami oraz uporządkowane w 2013 roku lapidarium z XVIII, XIX i XX-wiecznymi nagrobkami. Dzwonnica, w roku 2014 przeszła renowację. Całość otoczona jest niskim ceglanym, średniowiecznym murem.

DALEKO OD ŻUŁAW