2015-05-16. PRZEZ KOCIEWIE I ŻUŁAWY

Starogard Gdański-Szpęgawsk-Rywałd-Klonówka-Rajkowy-Radostowo-Subkowy-Narkowy-Knybawa-Kończewice-Gnojewo-Malbork

⇤⇥ 56 km

Więcej było Kociewia niż Żuław, ale to nie Żuławy były naszym celem dzisiejszej wycieczki rowerowej. Ostatnie 20 km trasy przebyliśmy jednak przez tereny dobrze nam znane. Do Starogardu Gdańskiego dojechaliśmy pociągiem łączonym, z przesiadką (a może i nie) w Tczewie.

Położone nad Wierzycą miasto Starogard Gdański, uznawane za centrum i stolicę Kociewia, jest jednym z najstarszych miast na Pomorzu. Budowę miasta, na wcześniej istniejącej wsi, rozpoczęto na początku XIV wieku od murów obronnych. Następnie powstawały baszty. Najlepiej zachowana- Gdańska (Szewska) stoi nad kanałem Wierzycy. W pobliżu niej znajduje się druga- Książęca, uważana za najstarszą (fundamenty), niemająca jednak potwierdzenia jej pierwotnego wyglądu. Z XIV wieku pochodzi również kościół farny pw. św. Mateusza, później rozbudowany. Na rynku dominuje wieża dawnego kościoła ewangelickiego. Obecny kościół pw. św. Katarzyny stoi na miejscu wcześniejszego i został zbudowany w XIX w. Pośrodku rynku stoi odnowiony ratusz, a dookoła zabytkowe kamienice. Kilkaset metrów za rynkiem znajduje się zespół zabudowań Wiechertów: XIX / XX-wieczny, cudownie zdobiony pałac z fantastycznie zdobioną, ceglaną bramą oraz ruiny młynów, w których w roku 2013 wybuchł ogromny pożar. W Starogardzie Gdańskim są też cmentarze: ewangelicki i Żołnierzy Radzieckich. Na obrzeżu miasta, w dzielnicy Stadnina znajduje się klub jeździecki "Stado Ogierów Starogard Gdański". Tak, w telegraficznym skrócie wygląda opis miasta, a właściwie tej części, którą zwiedzaliśmy.

Ze Starogardu Gdańskiego, poboczem drogi nr 22 dojechaliśmy do Szpęgawska. Otaczający wioskę las jest przygnębiającym miejscem z uwagi na fakt, że w okresie II wojny światowej okupanci niemieccy zamordowali tu ok. 7 tys. osób, tylko za to, że po prostu byli Polakami, Żydami i przeciwnikami nazizmu. Starogard Gdański został przejęty przez Wermacht 2.09.1939 r. Z szybko uaktywniającej się, zamieszkałej tam mniejszości niemieckiej utworzono formację "Volksdeutscher Selbstschutz", której celem było wyniszczenie polskiej inteligencji. Masowych egzekucji dokonywano między innymi w Lesie Szpęgawskim. Do miejsca zbrodni prowadzi droga krzyżowa z ułożonymi na poboczu dwunastoma kamieniami oznaczonymi od I do XII. Ostatni leży na samym końcu, w pobliżu pomnika upamiętniającego wydarzenia z pierwszego okresu II wojny światowej. 39 masowych grobów, z których każdy ma swojego opiekuna (gminy lub inne instytucje) umiejscowione są z każdej strony pomnika. W pobliżu drogi krzyżowej, przy torze kolejowym, znajduje się grobowiec rodziny Palleske i pozostałości nagrobków.

Wyjeżdżając z lasu, na chwilę zatrzymaliśmy się nad Jeziorem Szpęgawskim, a następnie przy odnowionym budynku DPS-u. Przejeżdżając przez Rywałd, dojechaliśmy do Klonówki. Tam zwiedziliśmy z zewnątrz XIV-wieczny kościół pw. Świętej Katarzyny. Przecinając Wierzycę, drogami otaczanymi kwitnącymi: rzepakiem i bzem, dotarliśmy do wsi Rajkowy. Tam, również i od wewnątrz zwiedziliśmy kościół. Obecna świątynia pochodzi z I poł. XVIII w. i jest otoczona murem. Kociewskie kościoły na wsiach mają jedną wspólną cechę. Do wszystkich, zwiedzonych przez nas tego dnia oraz wcześniej- w Miłobądzu, prowadzą ceglane bramy. Kościół w Rajkowach, na elewacji południowej posiada tarczę zegara słonecznego z 1676 roku, o czym informuje data na zegarze. Od przybyłego w tym czasie księdza dostaliśmy zadanie specjalne, którym było odnalezienie podobnego zegara w Subkowach.

Do Subków dojechaliśmy przez Radostowo, zajeżdżając na chwilę pod zespół dworsko-parkowy z okresu XVIII / XIX w. Kościół zaczęliśmy zwiedzać od wewnątrz, a następnie od zewnątrz, poszukując zegara. Później przyszedł czas na relaks i leżenie na hamaku.

Po odpoczynku ruszyliśmy w kierunku Knybawy, przejeżdżając przez wieś Narkowy, w której przebywał w 1807 r., wraz z dywizją Wojska Polskiego, gen. Jan Henryk Dąbrowski. Po wjeździe na most knybawski zaczęło mocno wiać i zrobiło się zimno, ale był to efekt oddziaływania Wisły, gdyż za mostem wiatr nieco ucichł. Z mostu rozległ się widok na Tczew, zabytkowe mosty łączące miasto z Lisewem Malborskim oraz prawą, żółtą od rzepaku żuławską część.

Dalsza część podróży przebiegała już po Żuławach, najpierw nieprzyjemnym odcinkiem drogi nr 22, a następnie starą berlinką i polnymi drogami. Przejechaliśmy przez Kończewice, obok zabytkowego kościoła z charakterystyczną- spiczastą izbicą, którą codziennie widzę z pociągu.

Gnojewo było następnym przystankiem naszej wycieczki. Obeszliśmy kościół dookoła, przyjrzeliśmy się nagrobkom, zwłaszcza pięknym, stojącym stelom i zrobiliśmy kilka zdjęć, po czym ruszyliśmy do Starej Kościelnicy. Drogę umilały nam ćwierkające i przelatujące przed rowerami ptaki, dzikie zwierzęta i zbliżający się zachód słońca. W Cisach, przez przypadek znaleźliśmy skrót omijający niebezpieczną dwudziestkę dwójkę i wyjechaliśmy nim prawie w samym Malborku.

Zobacz również:

• 22.05.2015. Tam, gdzie kończą się Żuławy, a zaczyna Powiśle
• 09.05.2015. Z Żuławskim Tulipanem dookoła świata

• Powrót do poprzedniej strony

DALEKO OD ŻUŁAW