MIŁORADZ (MIELENZ)

Miejscowość położona na obszarze Wielkich Żuławach Malborskich, we wschodniej części gminy, oddalona o ok. 7 km od miasta Malbork. Wzmiankuje się o istnieniu Miloradesdorf w 1282 roku, a nazwa pochodzi od nazwiska Milorad- słowiańskiego właściciela. Akt lokacyjny w 1321 roku nadał wielki mistrz Werner von Orseln. W okresie od końca XIX do I poł. XX wieku, przez Miłoradz przebiegała linia kolejki wąskotorowej.

Budowle sakralne i nekropolie

Kościół katolicki w Miłoradzu został wzniesiony na początku XIV wieku. Posiadał charakterystyczną dla wielu żuławskich świątyń z tego okresu- murowano-drewnianą wieżę od zachodu, w której wisiały 3 dzwony. Podczas silnego wiatru, jaki miał miejsce 19.01.1818 roku na Żuławach, zawaliła się wieża kościelna. Podobny los spotkał wówczas inne żuławskie kościoły, między innymi w Starej Kościelnicy, Gnojewie i Krzyżanowie. Pozostałości wieży zdemontowano w późniejszym czasie, a dzwony zawieszono przed kościołem, na wolno stojącej dzwonnicy z 1863 roku, później przebudowanej. W II połowie XX wieku, na dzwonnicy zawieszono trzy nowe dzwony. Przed rokiem 1919 w miłoradzkim kościele znajdowała się drewniana pietá z XV wieku, którą przeniesiono po roku 1938 do Muzeum Miejskiego w Gdańsku.

Kościół pw. św. Michała Archanioła w Miłoradzu jest konstrukcją zbudowaną na planie prostokąta, orientowaną, jednonawową, o wysokim dwuspadowym dachu, bez wieży. Całość stoi na kamiennych fundamentach. Do ściany północnej przylega zakrystia, a do południowej- kruchta, której frontową ścianę dekorują pasy fryzów i blendowy szczyt. Ścianę wschodnią zdobią fryzy i blendowo-sterczynowy szczyt. Podczas prac konserwatorskich w 2001 roku, na ścianie tej odkryto dekoracje malarskie. Centralna, najniżej położona blenda zawiera malowidło przedstawiające Grupę Ukrzyżowania. Pozostałe blendy umieszczone są w szczycie. Na niektórych widnieją geometryczne ślady łuków i linii, które wskazują na istnienie gotyckich malowideł tworzących razem ślepe maswerki. Między blendami, symetrycznie rozmieszczono okna z witrażami. Na ścianie zachodniej widoczne są liczne ślady przebudowań.

Przed kościołem znajduje się dzwonnica i cmentarz, na którym zachowało się kilka starszych nagrobków.

Najstarszym elementem wnętrza kościoła jest polichromowany, drewniany krucyfiks z końca XIV wieku. Poza nim, we wnętrzu możemy podziwiać XVII i XVIII-wieczne wyposażenie. Rzeźbiony ołtarz główny z 1682 roku (z późniejszymi zmianami) zawiera 2 obrazy malowane farbą olejną na płótnie: stały- Matki Boskiej i ruchomy w pionie- św. Michała Archanioła. W górnej części ołtarza widnieje obraz olejny przedstawiający chrzest Chrystusa. Po bokach ołtarza oraz w jego zwieńczeniu ustawione są rzeźby świętych. Całość zdobiona jest licznymi, złotymi i srebrnymi dekoracjami. Po obu stronach ołtarza głównego stoją rokokowe ołtarze boczne z XVIII wieku. Rokokowe są również XVIII-wieczne: ambona, dwa konfesjonały, chrzcielnica i rzeźbiony prospekt organowy. Na ścianie południowej widoczne są gotyckie malowidła. Drzwi wejściowe z kruchty do kościoła oraz z kościoła do zakrystii przyozdabiają malowane portale. Półkolisty strop pokryty jest XIX-wiecznymi polichromiami.

DALEKO OD ŻUŁAW