STARA KOŚCIELNICA (ALT MÜNSTERBERG)

Miejscowość położona na obszarze Wielkich Żuławach Malborskich, we wschodniej części gminy, oddalona o ok. 2 km od wsi Miłoradz i 6,5 km od miasta Malbork. Wzmiankuje się o istnieniu wsi przed rokiem 1323, jako Ossyn, następnie Ośno i Monsterberg. Akt lokacyjny w 1323 roku nadał wielki mistrz Werner von Orseln. Po tym okresie nazwa wsi zmieniała się wielokrotnie, aż do czasów powojennych.

Budowle sakralne i nekropolie

Kościół katolicki w Starej Kościelnicy został wzniesiony pod koniec XIV wieku. Podobnie jak kościół w Miłoradzu, posiadał on charakterystyczną dla wielu żuławskich świątyń z tego okresu, murowano-drewnianą wieżę. 19.01.1818 roku jej górna, drewniana część zawaliła się na skutek bardzo silnego wiatru, jaki przeszedł tego dnia przez Żuławy. W roku 1913 wyremontowano dach i więźbę dachową oraz dobudowano kruchtę do południowej ściany. W okresie tym z kościoła korzystali zarówno katolicy jak i ewangelicy. Kolejny remont dachu miał miejsce w 2008 roku. Dawniej, obok kościoła stała plebania.

Kościół pw. św. Jerzego w Starej Kościelnicy jest konstrukcją zbudowaną na planie prostokąta, orientowaną, jednonawową, o wysokim dwuspadowym dachu, bez wieży. Całość stoi na kamiennych fundamentach. Ściana wschodnia zdobiona jest oknami witrażowymi, blendami, fryzami i schodkowo-sterczynowym szczytem. Do ściany południowej przylega kruchta z drewnianymi drzwiami i centralną lukarną w szczycie. Na ścianie zachodniej, z drzwiami wejściowymi, widoczne są ślady po byłej wieży dzwonnej. Do strony północnej przylega zakrystia zdobiona blendami. Na wszystkich elewacjach widoczne są liczne otwory maculcowe.

Przed kościołem znajduje się drewniana dzwonnica, przy której stoi kamienny cippus oraz fragmenty tablic kamiennych. Na jednej z nich widnieje biblijny cytat z Objawienia św. Jana, rozdz. 14 v. 13: "Błogosławieni są odtąd umarli, którzy w Panu umierają. Zaprawdę, mówi Duch, odpoczną po pracach swoich; uczynki ich bowiem idą za nami".

Wyposażenie kościoła pochodzi głównie z XVII i XVIII wieku z elementami gotyckimi: ołtarz główny z XVIII wieku, gotycka, granitowa chrzcielnica, gotyckie rzeźby z XV wieku.

W bliskiej odległości od kościoła katolickiego, po drugiej stronie ulicy mieścił się ewangelicki dom modlitwy, który spłonął prawdopodobnie w 1653 roku.

Pozostała zabudowa

W północnej części wsi zlokalizowany jest drewniany, oszalowany pionowo dom z XIX wieku z zabudowaną werandą. W pobliżu kościoła stoi drewniany dom, w połowie wyremontowany i przeszklony na nowo. Druga jego część zawiera oryginalne okiennice. Z murowanej zabudowy warto wyróżnić, zlokalizowany w odległości ok. 100 m od kościoła, dom z czerwonej cegły zdobiony gzymsami i sterczynami na szczycie facjaty oraz dom z jasnej cegły, z gankiem i zdobionym fryzem.

DALEKO OD ŻUŁAW