KMIECIN (FÜRSTENAU), RÓŻEWO (ROSENORT)

Miejscowości położone na obszarze Wielkich Żuław Malborskich, w środkowej części gminy, przy drodze krajowej nr 7 Gdańsk - Warszawa, oddalone o ok. 3-4 km od miasta Nowy Dwór Gdański. Wzmiankuje się o istnieniu miejscowości Kmiecin w 1332 roku, która była niewielką osadą należącą do posiadłości ziemskich miasta Elbląg. W 1412 roku, na skutek powodzi wieś spustoszała. Zbiegłych mieszkańców Kmiecina jak i okolicznych wsi (Myszewo, Myszewko i Lubstowo) w tym samym roku sprowadzono siłą, w celu odbudowy zaistniałych zniszczeń. W skład obrębu wchodzą również osady: Różewo (założona w II poł. XVI wieku przez kolonistów olęderskich) oraz Rakowe Pole (wydzielona po II wojnie światowej z osady Różewo).

Budowle sakralne i nekropolie

Kościół katolicki w Kmiecinie został wzniesiony około XIV wieku i budowano go w kilku etapach. W II połowie XVI wieku świątynię przejęli ewangelicy. W następnym stuleciu drewniana wieża, którą być może zbudowano już w średniowieczu, została wzbogacona o podcień- tzw. soboty. Po II wojnie światowej budowla pełniła funkcję Muzeum Regionalnego Ziemi Żuławskiej. W II połowie XX wieku przed kościołem ustawiono drewnianą bramę będącą kompilacją dwóch bram przeniesionych ze wsi Jasionno. Od roku 1981 muzeum zostało oddane parafii. W latach 2011-2012 dokonano remontu sobót, wieży oraz dachu.

Kościół pw. św. Jadwigi Królowej w Kmiecinie jest gotycką konstrukcją zbudowaną na planie prostokąta, orientowaną, jednonawową, o wysokim dwuspadowym dachu, z wieżą od zachodu. Ścianę wschodnią zdobią: blendowo-sterczynowy szczyt oraz inskrypcje odkryte (zatynkowane w latach 50. XX wieku) podczas prac remontowych w 2011 roku. Upamiętniają one poległych mieszkańców Fürstenau podczas I wojny światowej. Do ściany północnej przylega zakrystia o kryształowym sklepieniu, a do ściany zachodniej- drewniana wieża, którą otaczają unikatowe na Pomorzu podcienie (soboty). Wieża nad sobotami składa się z czworobocznej, dolnej części oraz ośmiobocznej altany, na której umieszczony jest gontowy hełm, zwieńczony kulą i chorągiewką z datą 1679. Mury budowli wzmocnione są przyporami.

Przed kościołem stoi drewniana brama z inskrypcjami na belkach. Po jednej stronie można odczytać rok 1786, natomiast z drugiej strony- 1806. Prawdopodobnie obecna brama została skompilowana z dwóch innych bram. Jedna z nich pochodzi ze wsi Jasionno, była wejściem i wjazdem na posesję bogatego gospodarstwa.

Dawny cmentarz ewangelicki w Kmiecinie, który usytuowany był we wschodniej części wsi, "przerobiono" na park z ławeczkami.

W zachodniej części osady Różewo, przy drodze asfaltowej zlokalizowany jest cmentarz mennonicki. Jego dominantą jest potężny dąb o obwodzie ok. 6 m. Na cmentarzu zachowało się sporo nagrobków, między innymi okazałe stele i podstawy pod żeliwne krzyże. Leży tu również połamana stela starszego- Corneliusa Warkentina z tablicą upamiętniającą setną rocznicę emigracji mennonitów do Rosji. Warkentin wraz z Elderem Donnerem (starszy z Orłowskiego Pola) brali udział w negocjacjach w Berlinie, w celu poprawienia warunków życiowych osadników. Nie dało to zamierzonego efektu więc większość mennonitów przyjęła zaproszenie od carycy Katarzyny Wielkiej, do zagospodarowania przez nich ziem w południowej Rosji. Na pamiątkę setnej rocznicy wydarzeń, w dolnej części steli została przytwierdzona tablica upamiętniająca historyczne wydarzenia.

W północnej części cmentarza w Różewie znajdowała się XVIII-wieczna, drewniana kaplica mennonitów. Mennonici z Rosenort należeli początkowo do części flamandzkiej. W XVII wieku wybrali swoich starszych, a pierwszym z nich był Hans Siemens. Nabożeństwa najpierw odbywały się w domach, spichlerzach i stodołach, a w 1754 roku ludność otrzymała zgodę na budowę kaplicy w Rosenort. W roku 1812 drewniana świątynia spłonęła, ale wkrótce została odbudowana, po której jednak dzisiaj nie ma już śladu.

Hydrotechnika

W zachodniej części wsi stoi komin po byłej stacji pomp. Pozostała część obiektu jest w stanie ruiny.

DALEKO OD ŻUŁAW